Адыгеир хэлажьэ Адыгеир хэлажьэ

Адыгеим илIыкIо купэу Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат зипащэр я XXI-рэ Урысые агропромышленнэ къэгъэлъэгъонэу «Дышъэ бжыхь» зыфиIорэм хэлажьэ. Ащ изэхэщакIор Урысые Федерацием мэкъу-мэщымкIэ и Министерств ары.

Хэгъэгум имэкъумэщ форум шъхьаIэ икъызэIухын къалэу Москва, ВДНХ-м щэкIо. Урысые Федерацием и Правительствэ и Тхьаматэу Дмитрий Медведевыр ащ къэкIуагъ. Илъэсыр зэраухыгъэм ыкIи къэкIощт мэфэкIэу лэжьыгъэм иIухыжьын епхыгъэм афытегъэпсыхьагъэу Урысыем иаграриехэм ар къа­фэгушIуагъ. Къуаджэм илэжьэкIо анахь дэгъухэм Урысыем и Премьер-министрэ шIухьафтынхэр аритыгъэх. Дмитрий Медведевым къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, агропромышленнэ комплексым IэпыIэгъу етыгъэныр къэралыгъом лъигъэкIотэщт. Мэкъу­мэщ хъызмэтыр продукцие дэгъу къэзыхьыжьырэ ыкIи нэмыкIхэм янэкъокъун зылъэ­кIыщт хъызмэтэу щыт. Джыри нахь дэгъоу ащ иIофхэр зэпы­фэнхэм пае 2020-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу къуаджэхэм яхэхъоныгъэкIэ программакIэм кIуачIэ иIэ хъущт.

Дмитрий Медведевым къэгъэ­лъэгъуапIэм иэкспозициехэм защигъэгъозагъ. ОтраслэмкIэ анахь гъэшIэгъонэу ыкIи анахь мэхьанэ зиIэу щытыр зэкIэ мыщ къырахьылIагъ. Анахь къэгъэлъэгъон иныр «Урысыем ишъо­лъырхэр. IэкIыб къэралыгъохэр» зыфиIорэр ары.

«Дышъэ бжыхьэм» шъолъыр 50-мэ ыкIи IэкIыб къэрал 17-мэ ялIыкIохэр хэлажьэх.
Адыгеир ренэу мы къэгъэлъэ­гъоным хэлажьэхэрэм ащыщ. Мы илъэсым республикэм экспозицие ин къырихьылIагъ. Республикэм и АПК илъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ гъэхъагъэхэу щыIэхэр дэгъоу ащ къыреIотыкIых. Анахьэу анаIэ зытырадзагъэр сырье къабзэм хашIыкIырэ продукциеу тыкъэзыуцухьэрэ дунаим къыпкъырыкIырэ пшъэ­рылъхэм адиштэрэр ары.

IофшIэнымкIэ гъусэныгъэ зэдызиIэхэм, инвесторхэм, гущыIэм пае, компаниеу «Агрохолдинг Мирный» зыфиIорэм экспозицием нэIуасэ зыфа­шIыгъ. Мы компанием инвестиционнэ зэзэгъыныгъэ дашIыгъ пчэныщэм икъыдэгъэкIынкIэ. Адыгэ Респуб­ликэм и ЛIышъхьэ дыряIэгъэ зэдэгущыIэгъум рес­публикэм мэкъу-мэщымкIэ ыкIи инвестициехэм алъэныкъокIэ иIофхэм язытет къыщыуцугъэх. Джащ фэдэу мы къэгъэлъэгъуа­пIэм КъумпIыл Мурат нэмыкI шъо­лъыр­хэм япащэхэм зэдэлэжьэныгъэу адыриIэщтымкIэ Iофыгъо гъэнэфагъэхэм къащыуцугъ.

Адыгеим иаграрнэ амалхэм афэгъэхьыгъэ къэбар игъэкIотыгъэр стендхэм къыраIотыкIы. Джащ фэдэу къэгъэлъэгъоным къекIолIагъэхэм республикэм, ащ игъэхъагъэхэм, хэхъоныгъэ ышIынымкIэ гугъапIэу щыIэхэм защагъэгъозэн алъэкIыщт.

«Хэгъэгум иагропромышлен­нэ къэгъэлъэгъопIэ шъхьаIэм илъэс къэс тыхэлажьэ. Къэд­гъэ­лъэгъони тиI, тихэгъэгу имызакъоу, IэкIыб къэралыгъо­хэм афэтлъэгъун тлъэкIыщтри макIэп. Республикэм и АПК иструктурэ зэхъокIыныгъэ фэ­тэшIы хъызмэт IофшIэным шIуагъэу къытырэм амал зэриIэкIэ джыри нахь хэдгъэхъо­ным пае. Мы аужырэ илъэсхэм чъыгхатэхэм ядэлэжьэн, хэтэрыкIхэм якъэхьыжьын, былымхъуным ыкIи нэмыкIхэм нахь хэхъоныгъэ афэтшIэу едгъэжьагъ. Федеральнэ программэхэм атегъэпсыхьагъэу къэралыгъо IэпыIэгъур амал зэриIэкIэ дэгъоу къызфэтэгъэ­федэ, дунэе опытыр, джырэ технологиехэр, лъэпкъ проект­х­эм къапкъырыкIхэрэ пшъэ­рылъхэм язэшIохынкIэ амалхэу щыIэхэр тэгъэфедэх. Непэ а IофшIэным практическэ кIэ­ухышIухэр фэхъух», — къыхигъэщыгъ Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ.

ТызэрэгугъэрэмкIэ, мэкъумэщ хъызмэтым ипродукцие мы илъэсым сомэ миллиард 22,5-м нэсыщт, 2018-рэ илъэсым елъы­тыгъэмэ, проценти 3,7-кIэ ар нахьыб. Зернэ культурэхэри процент 11-кIэ нахьыбэ хъунхэу тэгугъэ.

Продукцием идэгъугъэ зыкъе­гъэIэтыгъэным пае Iофтхьэбзэ гъэнэфагъэхэр зэшIохыгъэхэ мэхъу, къэралыгъо IэпыIэгъумкIи амалхэу щыIэхэр зэкIэ къыз­фэ­тэгъэфедэх. Мы аужырэ илъэсхэм мэкъу-мэщым ылъэныкъо­кIэ лажьэхэрэм техникакIэр, чIыгум рагъэкIущтхэр, былымышъхьэхэр къызIэкIагъэ­хьагъэх, АПК-м ипредприятиехэри уахътэм диштэу агъэ­кIэжьых.

А пстэуми яшIуагъэкIэ респуб­ликэм къыщыдагъэкIырэ продукциер нэмыкIхэм янэ­къокъуным фытегъэпсыхьагъ, щэфакIохэри игъэкIотыгъэу къыкIэупчIэх. Ащ нэмыкIэу хэгъэгум къыщагъэхьазырырэ гъомылэпхъэ зэфэшъхьафхэр хэгъэгум ибэдзэрхэм ащыIугъэ­кIыгъэнхэмкIэ санкциехэми амал тедзэхэр къытфызэIуахых.

Республикэ проектэу «Адыгэ РеспубликэмкIэ АПК-м ипродукцие IугъэкIыгъэныр» зыфиIорэм тегъэпсыхьагъэу 2024-рэ илъэсым ехъулIэу продукциеу IудгъэкIырэр США-м идоллар миллион 36,2-м нэдгъэсын мурад тиI. Мы тызхэт 2019-рэ илъэсым республикэм США-м идоллар миллион 28,7-м нигъэ­сын гухэлъ иI. Тыгъэгъэзэ дагъэр, пынджыр, адыгэ къуаер ыкIи нэмыкIхэр Адыгеим нахь чIыпIабэмэ аIэкIигъахьэ хъугъэ.

Тиреспубликэ закъу «Адыгэ къуаер» зыфиIорэ продукциер тихэгъэгу имызакъоу, IэкIыб къэралыгъохэми аIэкIэзыгъэхьан фитыр. 2019-рэ илъэсым имэзи 8 къое ыкIи къуаем хэшIыкIыгъэ гъомылэпхъэ тонн мин 11,4-рэ фэдиз къыдэдгъэкIыгъ (2018-рэ илъэсым елъытыгъэмэ, проценти 132,3-рэ).

Адыгэ къуаем Адыгеим истендэу цIыфхэр бэу къызIу­хьэхэрэм чIыпIэшхо щиубытыгъ. Республикэм иэкспозицие къе­кIолIэрэ пстэуми адыгэ къуаем идэгъугъэ ауплъэкIун, джащ фэдэу республикэм иперерабатывающэ предприятиехэм къыдагъэкIырэ нэмыкI продукциеми нэIуасэ зыфашIын алъэкIыщт.

Шъугу къэтэгъэкIыжьы: рес­публикэм иэкспозицие изэтегъэ­псыхьан Iоф дашIагъ гъомылэпхъэшI ыкIи перерабатывающэ промышленностым ипредприятие анахь дэгъу 30-м ехъумэ.

Къэгъэлъэгъоныр чъэпыогъум и 12-м нэс кIощт. Ащ хэла­жьэхэрэр отраслэм иIофыгъо шъхьаIэхэм атегущыIэщтых. Республикэм и АПК инвестициехэр нахьыбэу къыхалъхьанхэмкIэ Iофтхьэбзэ гъэнэфагъэ­хэр зэрахьащтых. Ащ нэмыкIэу Адыгеим илIыкIохэр мэкъу-мэщымрэ перерабатывающэ промышленностымрэ яIофышIэхэм я Мафэ фэгъэхьыгъэ зэIукIэ­шхоу щыIэщтым хэлэжьэщтых. 2019-рэ илъэсым чъэпыогъум и 11-м Къэралыгъо Кремлевскэ Дворецым ар щыкIощт.

Адыгэ Республикэм и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу

Источник: Газета Адыгэ Макъ