2019-рэ илъэсым Iоныгъом и 1-м къыщегъэжьагъэу Урысые Федерацием и Следственнэ комитет иследственнэ ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм епхыгъэу Женя Поповым ыцIэ зыхьырэ лицееу N 8-м АР-мкIэ ятIонэрэ кадет класс къыщызэIуахыгъ.
Зэхахьэм хэлэжьагъэх Мыекъопэ къэлэ администрацием ипащэ игуадзэу Юрий Томчак, АР-м кIэлэцIыкIухэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэмкIэ и Уполномоченнэу Александр Ивашиныр, «Следствием иветеранхэм я Союз» зыфиIорэм и Адыгэ шъолъыр общественнэ организацие итхьаматэу Пщыдатэкъо Вячеслав, Урысые Федерацием и Следственнэ комитет иследственнэ ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм ипащэ ипшъэрылъхэр зыгъэцэкIэрэ Альберт Абрамян, я 10-рэ ыкIи я 11-рэ кадет классхэм якIэлэеджакIохэр, ахэм янэ-ятэхэр, лицеим иIофышIэхэр.
Iофтхьабзэр къызэIуихызэ Следственнэ гъэIорышIапIэм ипащэ истаршэ IэпыIэгъоу, кадет классхэм якураторэу Даур Айтэч мы Iофтхьабзэм мэхьанэшхо зэриIэр хигъэунэфыкIыгъ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, илъэси 10-кIэ узэкIэIэбэжьмэ, 2009-рэ илъэсым Iоныгъом и 16-м УФ-м и Следственнэ комитет хахьэу Урысыем апэрэ кадет класс къыщызэIуахыгъ. АдыгеимкIэ я 10-рэ кадет классым исхэ кIэлэцIыкIухэм гущыIэ пытэ затыкIэ, Урысые кадетствэм ясатыр ахэр хэхьащтых.
Следственнэ гъэIорышIапIэм ипащэ ипшъэрылъхэр зыгъэцэкIэрэ А. Абрамян Iофтхьабзэм къыщыгущыIагъ. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, 2009-рэ илъэсым УФ-м и Следственнэ комитет хахьэу Москва хэкум ит къалэу Химки игурыт еджапIэ епхыгъэу апэрэ кадет классыр къыщызэIуахыгъагъ ыкIи ар егъэжьэпIэшIу хъугъагъэ. Ащ къыкIэлъыкIоу тикъэралыгъо ишъолъыр зэфэшъхьафхэм мыщ фэдэ классхэр ащагъэпсыгъэх. Мы мафэм ехъулIэу чIыпIэ следственнэ къулыкъухэм япхыгъэу УФ-м ишъолъыр 28-мэ кадет классхэр къащызэIуахыгъэх.
— Ведомственнэ кадет гъэсэныгъэр пIуныгъэм ыкIи егъэджэным алъэныкъокIэ зыкIыныгъэ ыкIи мурад гъэнэфагъэ зиIэ еджапIэу щыт. Егъэджэн программэм хахьэу Следственнэ комитетым икъулыкъушIэхэм яшIэныгъэхэм ахагъэхъонхэмкIэ ыкIи загъэсэнхэмкIэ гъэсэныгъэ тедзэхэр ятэгъэгъотых. Следственнэ IофшIэным ишъэфхэм защагъэгъуазэхэзэ, кIэлэеджакIохэм гушъхьэбайныгъэ ыкIи культурэ ахэлъэу, тарихъым ыкIи тятэжъ пIашъэхэм лIыгъэу зэрахьагъэм уасэ фашIэу пIугъэнхэр типшъэрылъ. Сицыхьэ телъ кадет кIэлэеджакIохэм шIэныгъэ дэгъухэр къызэрагъэлъэгъощтхэм, шэн-хабзэхэу еджапIэм чIэлъхэр зэрамыукъощтхэм, общественнэ мэхьанэ зиIэ Iофтхьабзэхэм щытхъу хэлъэу зэрахэлэжьэщтхэм, — къыIуагъ А. Абрамян.
Нэужым лицееу N 8-м ия 10-рэ кадет классым ихьэгъэ кIэлэеджэкIо 20-мэ мэфэкI шIыкIэм тетэу урысые кадетыцIэр зэрифэшъуашэу къызэрагъэшъыпкъэжьыщтымкIэ, ныбджэгъу шъыпкъэу зэрэщытыщтхэмкIэ, яхэгъэгу фэшъыпкъэхэу ыкIи ифэшъуашэу къызэраухъумэщтымкIэ гущыIэ пытэ къатыгъ.
Кадет кIэлэеджакIохэм къафэгушIуагъ «Следствием иветеранхэм я Союз» зыфиIорэм и Адыгэ шъолъыр общественнэ организацие итхьаматэу Пщыдатэкъо Вячеслав. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, кадет движениер Урысыем идзэ-егъэджэн еджапIэ итарихъ зэрэхэхьагъэм имызакъоу, урысыем шIэныгъэмкIэ итарихъкIи мэхьанэшхо иI. Сыда пIомэ офицерхэм ыкIи граждан къулыкъушIэхэм ягъэхьазырынкIэ мыр апэрэ лъэбэкъоу щыт. Урысыем апэдэдэ кадет корпусыр зыщагъэпсыгъагъэр 1701-рэ илъэсыр ары. Октябрьскэ революцием ыпэкIэ 1917-рэ илъэсым ыкIи Совет хабзэр загъэпсыгъэм къыриубытэу кадетствэр Урысыем щыIагъ. Джырэ Урысыеми а хабзэр щылъагъэкIуатэ, 1991-рэ илъэсым Новочеркасскэ, 1992-рэ илъэсым Новосибирскэ кадет корпусхэр къащызэIуахыгъэх. 1993-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу УФ-м оборонэмкIэ и Министерствэ епхыгъэу апэрэ кадет корпусхэр агъэпсыгъэхэу лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ кIэлэцIыкIухэр агъэхьазырых.
— Сыгу къыздеIэу кадет классым ихьагъэхэ кIэлэеджакIохэм сышъуфэгушIо. ЕджэнымкIэ гъэхъагъэхэр шъушIынхэу шъуфэсэIо. ГущыIэ пытэу къэшъутыгъэм шъутемыкIэу, шъуихэгъэгу ыкIи шъукъызщыхъугъэ хэкур шIу шъулъэгъухэу, тиреспубликэ ыцIэ дахэкIэ ряжъугъаIоу шъущыIэнэу сышъуфэлъаIо, — къыIуагъ Пщыдатэкъо Вячеслав.
Джащ фэдэу кадетхэм къафэгушIуагъэх Ю. Томчак, А. Ивашиныр, лицеим ипащэу Эмма Осерскаяр, кадетхэм ащыщ янэу Людмила Марфинар. Еджэгъэшхо хъунхэу, зыфаехэ лъагъом рыкIонхэу, шIоу щыIэр къадэхъунэу ахэр кIэлэеджакIохэм къафэлъэIуагъэх.
— Лицееу N 8-м икIэлэеджакIохэм ямызакъоу, нэмыкI еджапIэхэм къарыкIыгъэхэри тэштэх, — еIо Даур Айтэч. — ГъэрекIо зэнэкъокъу шIыкIэм тетэу Мыекъуапэ игурыт еджапIэу N 3-м, лицейхэу N 9-м ыкIи N 11-м къарыкIыгъэхэ кIэлэеджакIохэр кадет классым тштагъэх. КIэлэеджакIо пэпчъ икъэбар зыщытэгъэгъуазэ, тэ тызыфаем фэдэхэр къыхэтэхых. ГъэрекIо афэмыукIочIэу нэбгыриплI кадет классым икIыжьыгъэх, сыда пIомэ пхъэшагъэ хэлъэу егъэджэным текIуалIэ. Ар тиIэубытыпIэу мыгъэ кадетхэм якъыхэхын гъэлъэшыгъэ шIыкIэм тетэу тыкъекIолIагъ. Районхэм ащыщхэми лъэIукIэ зыкъытфагъазэ якIэлэеджакIохэр тштэнхэу. Ащ къыхэкIэу Кощхьаблэ щыщ кIалэр я 11-рэ кадет классым къэтщэжьыгъ. Тэгугъэ илъэс къэс ахэм япчъагъэ нахьыбэ хъунэу.
Даур Айтэч къызэриIуагъэмкIэ, пшъэрылъэу яIэр кIэлэеджакIохэр апшъэрэ еджапIэхэм афэгъэхьазырыгъэнхэм имызакъоу, зыныбжь имыкъугъэхэм хабзэр амыукъоныр, пшъэдэкIыжь зыхьыхэрэ гражданхэу пIугъэнхэр ары. КъэIогъэн фае, кадетхэр апшъэрэ еджапIэхэм ачIэхьанхэмкIэ мыгъэ фэгъэкIотэнхэр яIагъэхэп, ау балтедзэр къызфагъэфедэн алъэкIыгъ. Кадет движением къызэригъэнафэрэмкIэ, кадет классыр къэзыухырэмэ бальнэ системэр афэгъэпсыгъэн фаеу ары. Ау джыри ащ Iоф ышIэгорэп.
КIАРЭ Фатим.
Источник: Газета Адыгэ Макъ