ЖъоныгъуакIэм и 21-рэ мафэр. Шъыпкъагъэм фэгъэхьыгъэ зэхахь

ЖъоныгъуакIэм и 21-рэ мафэр. Шъыпкъагъэм фэгъэхьыгъэ зэхахь

* Илъэсишъэм ехъу зыхьыгъэ зэошхом адыгэ лъэпкъым укIыгъэ-уIагъэу нэбгырэ миллионрэ ныкъорэм ехъу шIокIодыгъ

* Къоджишъэ пчъагъэ агъэстыгъ, ахэм адэсыгъэ нэжъIужъхэр, бзылъфыгъэхэр, сабыйхэр аукIыгъэх

* Адыгэ лъэпкъыр егъэзыгъэкIэ ичIыгужъ зэрэрафыгъэм къыхэкIэу мыщ ипроцент 90-м ехъу непэ хэмэ хэгъэгухэм ащэпсэу

1864-рэ илъэсым жъоныгъуакIэм и 21-рэ мафэм Урысые пачъыхьагъум Кавказ хэгъэгум щызэшIуихыгъэ заор зэраухыгъэр къагъэнэIуагъ. ЛIэшIэгъум ехъу зыхьыгъэ заоу, тятэжъхэм зыфэдэ къэмыхъугъэ лIыгъэ ахэлъэу ячIыгурэ ящыIэныгъэрэ зыщыфэбэнагъэхэм кIэух фэхъугъ. Ахэм заом ибэлыхьашхорэ лъэпсэ гъэкIодэу пачъыхьагъум иIашэ къафихьыгъэмрэ ащэчыгъ. Кавказым щыпсэурэ цIыф лъэпкъхэм ягъэкIодын, ахэр ячIыгужъ хэчыгъэн - джары мы заор зытегъэпсыхьэгъагъэр. Ащ тетэу егъашIэм шхъуантIэу, зышъхьэрэ зыпсэрэ Iэтыгъэу къырыкIогъэ Кавказым лъыпсыр щычъагъ, лIэныгъэмрэ кIодыныгъэмрэ ямэ Iае щыугъ.

Мырэущтэу ыпэкIэ дунаим къыщымыхъугъэ жъалымагъэу адыгэхэм къарахыгъэм мыхэр ригъэуцолIагъэх. Пачъыхьагъум иIашэу аджалышхо къэзыхьыгъэм ыгъэIэсагъэх. Ау адыгэ лъэпкъым тхьамыкIагъоу къыфыкъокIыгъэм ащ щиухынэу щытыгъэп. Лъэпкъ зэхэукIэным егъэзыгъэ кощыжьыныр къыкIэлъыкIуагъ. ЧIыгоу къызэрыхъухьагъэр ыбгынэн фаеу зэрэхъугъэр лъэпкъымкIэ пстэуми анахь бэлыхьашхоу къычIэкIыгъ.

Тятэжъхэу шъхьафитныгъэм, шъхьэкIэфагъэм, чIыгужъым апае зыпсэ зыгъэIылъыгъэхэм ацIэкIэ, мыхэм ялъэу чъагъэм ыцIэкIэ, зыфэдэ къэмыхъугъэ заом мыхэм пытагъэу къыщагъэлъэгъуагъэмрэ цIыфыпсэу халъхьагъэмрэ ацIэкIэ Иорданием щыпсэурэ адыгэхэр пэмыкI хэгъэгухэм ащыпсэурэ адыгэ пстэуми ягъусэу, цIыфыгъэр зыгъэлъэпIэрэ нэбгырэ пстэуми аготэу непэ къызэтеуцох, ыкIи зэфэныгъэмрэ, шъыпкъагъэмрэ, шIулъэгъуныгъэмрэ, мамырныгъэмрэ, цIыфыгъэмрэ якъэухъумэн тегъэпсыхьагъэу мыщ фэдэ кIэдэоныгъэхэр къаIэтых:

АпэрэмкIэ, Урысые пачъыхьагъум адыгэхэр егъашIэм зэрысыгъэхэ чIыгужъым ригъэкIодыкIынхэм фэшI лъэпкъ гъэкIодэу зэшIуихыгъэм ишъыпкъагъэ Урысые Федерацием къыгъэнэIонэу тыкIэдао. Мыщ игъэнэIон тапэкIэ къэкIощт зэфыщытыкIэхэр зэгурыIоныгъэмрэ мамыр зэдэпсэуныгъэмрэ атетэу гъэпсыгъэным пае мэхьанэшхо иI. Тятэжъхэм ялъ тэркIэ лъапIэ, егъашIэм тщыгъупшэщтэп, ыкIи пэсэрэ хъугъэ-шIагъэхэм яшъыпкъагъэ умгъэнафэмэ, ахэм къыздахьыгъэ джэгъуагъэм текIогъуае мэхъу.

ЯтIонэрэмкIэ, 2014-рэ илъэсым икIымэфэ олимпиад джэгунхэр тятэжъэу фэхыгъэхэм якъупшъхьэхэр зыхэлъ чIыгоу Шъачэ пэблагъэу Кбаадэ (Красная Поляна) щагъэпсынэу зэрэщытымкIэ тимыдэныгъэ къыхэтэгъэщы. Мы чIыпIэр ары 1864-рэ илъэсым тятэжъхэр аужыпкъэрэу пыим зыщыпэуцужьыгъэхэр, ялъ зыщычъагъэр. Ащ фэшъхьафэу, джэгунхэмкIэ агъэнэфэгъэ пIалъэр адыгэхэм къяхъулIэгъэ лъэпкъ гъэкIодыр илъэсишъэрэ шъэныкъорэ зыщыхъурэ илъэсым тефэ. Шъачэ урысыдзэм ыштэным ыпэкIэ 1860-рэ илъэсым щыублагъэу 1864-м нэс Черкесие къэралыгъом икъэлашъхьэу щытыгъ, ыкIи мыщ ихыIушъо дэд зыIукIыгъагъэр егъэзыгъэкIэ зихэгъэгу зыбгынэгъэ адыгэ цIыфхэр. Ащ тетэу, олимпиад джэгунхэр Шъачэ щамышIынэу тиджэмакъэ афэтэгъазэ Урысыем, дунай псэум, хьыкумэтхэм, бэдэуш зэгохьаныгъэхэм. Сыдэущтэу екIура Олимпиадэм ибыракъэу шIулъэгъуныгъэмрэ, зэкъошныгъэмрэ, мамырныгъэмрэ янэшанэр лажьэ зимыIэу аукIыгъэ цIыфхэм яхьэдрыхэ кIыIу щыпIэтынэу?! Сыдэущтэу екIура Олимпиадэм имашIоу нурымрэ хъярымрэ къэзыушэтырэр зичIыгу пае фэхыгъэхэм ялъкIэ зэкIэбгъэнэнэу?!

Мыхэр тидаохэу, шъыпкъагъэмрэ, зэфагъэмрэ, шъхьэкIэфагъэмрэ талъыхъоу 2011-рэ илъэсым жъоныгъуакIэм и 21-рэ мафэм Урысые Федерацием илIыкIо унэу Иордан къэралыгъом шылажьэрэм ыпашъхьэ тыкъеуцо ыкIи зэрэдунаеу ятэIо: адыгэ лъэпкъым пасэм ышъхьэ къырыкIуагъэр щыгъупшэрэп ыкIи ищыIэныгъэ атэжъхэм яхьадрыхэ кIыIу щигъэпсырэп. Тэ тызыфаер зэфэныгъэмрэ цIыф лъытэныгъэмрэ атетэу гъэпсыгъэу мамыр зэдыщыIакI.

"Шъыпкъагъэм фэгъэхьыгъэ зэхахьэм" изэхэщэкIо куп
Амман къ.

© elot.ru