Nartlar'ın Ateşi Sönmüyor

Karadeniz kıyısındaki Kıyıboyu Şapsığ’da yaşayan Şapsığlar (1) birçok zorlu sorunla karşı karşıya. Yöre yöneticileri birikmiş olan zorlu sorunları çözmek için, özellikle bu son yıllarda sorunlara daha fazla eğilmeye başlamış görünüyorlar.
Karadeniz kıyısındaki Kıyıboyu Şapsığ’da yaşayan Şapsığlar (1) birçok zorlu sorunla karşı karşıya. Yöre yöneticileri birikmiş olan zorlu sorunları çözmek için, özellikle bu son yıllarda sorunlara daha fazla eğilmeye başlamış görünüyorlar.

Sorunları çözmek için, Şapsığların Adıge Khase (Адыгэ хасэ) örgütleri (2) ve Krasnodar Kray yönetimi tarafından birlikte yürütülmekte olan sosyal ve ekonomik çalışmalar dışında, Şapsığ toplumunun (этнос) korunması, kültürlerini geliştirmelerine yardım edilmesi ve diğer sorunlarının çözümü için çalışmalar başlatılmış durumda.

Bu yoldaki çözüm belirtileri, Tuapse Kültür Evi’nde düzenlenen festivalde yeterince ortaya konmaya çalışıldı.

Kendine özgü dünya görüşünü (ideolojik bakış tarzını) ve kültürünü yitirmemiş toplumlardan biri de Adıgelerdir, - dedi festival açılışında Tuapse ilçesi Başkanı (kaymakamı) Vladimir Lıbanev.- Bugün burada Adıgeleri gelenek ve görenekleri, karakteristik özellikleri ve kadim geçmişleri ile birlikte daha yakından tanıma olanağımız olacak. Kültür, ulusları yakınlaştırır ve barışa yöneltir, ben de bundan böyle, her yıl Adıge kültürü üzerine yeni festivaller düzenleneceği inancındayım.

Vladimir Libanev, festival nedeniyle bir araya gelmiş olan kalabalık topluluğa sevindirici bir haberi de duyurdu: Krasnodar Kray Valisi Aleksandr Tkaçev’in , Psıbe köyüne (3) uzanacak bir araba yolu yapılması kararı aldığını bildirdi.

Haber sevinçle karşılandı.

Tuapse İlçe Meclisi Başkanı Huşt Mecid de, çok yakında Tuapse kentinde bir Ulusal Kültürler Merkezi (4) açılacağını bildirdi.

Ardından izleyici kitle, festival kapsamındaki gösterileri ilgiyle izledi ve alkışladı.

Çocuk topluluklarının gösterileri harikaydı: “Şapsığya’nın Şafağı”, “Altın Miras”, “Dağ Çocukları”, “Altın Kama”, “Güneş Işını” (Ты­гъэ­бзый) ve “Kafkasya” adlı çocuk kolektifleri, “Şapsığ” dans topluluğu, ulusal (yerli) enstrümanlarla müzik yapan “Şimdiki Kafkasya” adlı topluluk, Neğuç Alina, Karolina Çakaryan, K’uraşıne Dane ve O.Jdanova gibi şarkıcılar festivali renklendirdiler.
Adıge Kültür Günü’nün düzenlenmesinde Tuapse Belediye Başkanı A. Çehov, “Yugbeton” firması müdürü M. Huşt, Şapsığ Adıge Khase Başkanı M. Çaçuh, değişik köy toplulukları (чIыпIэ кой администрацие;bucak örgütlenmeleri) başkanları olan S. Kozlov, E. Paşenko, R. Aç’eğu, A.Rusin, Tuapse kenti Kültür Merkezi müdürü O. Şvalev ve Tuapse Kültür Evi müdürü A. Nikolenko katkılarda bulundular.

Bu kişilere destekleri nedeniyle teşekkür edildi.

Festivale gelen Adıge Cumhuriyeti Devlet Akademik Topluluğu “Nalmes” , dans ve gösterileriyle izleyiciyi büyüledi.

- Kitleler bir araya gelmeyi ve festivalleri özlemiş bulunuyorlar. Bugün kü büyük coşku bunun somut bir kanıtı,- dedi Adıge Khase Başkanı Çaçuh Mecid. -. Düzenleyiciler ve katılımcılar büyük bir işin üstesinden gelmiş bulunuyorlar. Gençlerimiz yetenekli, bilgili ve bilinçli, ulusal kültürümüze duyarlı ve saygılı olduklarını kanıtlamış oldular, bizler de bu gerçeği gözlerimizle görmüş olduk ve gurur duyduk. Gençlerden Nart ateşinin sönmeyeceği mesajını almış bulunuyoruz.

Nıbe Anzor, Şapsığ gazetesi muhabiri.

Adıge maq, 1 Kasım 2011

Çeviri: Hapi Cevdet Yıldız

Notlar:

(1)- Şapsığlar,1864 yılı öncesinde Kuban Irmağı boylarından, Karadeniz’e dökülen Şahe (Шэх) Irmağına değin uzanan geniş bir alana yayılmışlardı. Sayıları, Rus askeri istihbaratına göre, 1830’da 300 bin olarak tahmin edilmişti. Savaş, etnik temizlik ve topluca sürülmeleri (deportasyon) sonucu iyice azalmış, yok olmanın eşiğine gelmişlerdi. Bugün, Karadeniz kıyılarında 24 kadar büyük küçük Şapsığ yerleşimi bulunuyor. Şapsığlar, 1864’te sürüldükleri Kuban yöresinden, daha sonra (izin alarak) geri dönen Adıgelerin torunları. Bu Adıgeler’e Şapsığ deniyor, içlerinde Şapsığlar dışında, Vıbıh, Hakuç, Abzah, Ciget, vb kökenli olanlar da var. 1897 yılı resmi sayımında , Karadeniz ilindeki (Kıyıboyu Şapsığ’daki) Şapsığ sayısı 1,939 olarak saptanmıştı. Bkz. “Karadeniz ili”- Vikipedi.

Şapsığ çoğunluğu ise, 1864’te, yüzbinleri bulmak üzere Osmanlı topraklarına gönderildi, bunlar şimdi diaspora da, sürgünde, özellikle de Türkiye’de yaşıyorlar. Rusya yönetimi, bu gerçeği (soykırımı ve toplu sürgünü) ‘gizlemeye’ çalışıyor.

Şimdi, 2002‘de, Karadeniz kıyılarında, Rusya Federasyonu resmi rakamlarına göre, 4,854’ü Soçi, 3,522’si de Tuapse ilçesinde olmak üzere, toplam 8,376 Adıge- Şapsığ-Çerkes nüfusu bulunuyor. Bkz. “Сочи”, “Туапсинский район” - Википеия.

(2)- Şapsığlar’ın bir ulusal parlamentosu, bir Adıge Khase’si ve bir de yaşlılar meclisi, vb kuruluşları var. Şapsığ’da birkaç yıl öncesine değin, 14 okulda haftada 5-6 ders saati tutarında Adıgece dersler okutuluyordu. Geçtiğimiz eğitim-öğretim yılında, sınıfına göre değişmek üzere, haftada 1 ya da 2 ders saati tutarında, yani daraltılmış olarak, Adıgece dersi okutan okul sayısı 3’e düşmüş bulunuyordu. Bkz. Nıbe Anzor, “Şapsığ, Anadilini Yitirmeme Uğraşısında”, internet. - hcy.

(3)- Psıbe, Tuapse’nin kuzeyinde, kıyıdan birkaç km içeride bir Adıge-Şapsığ köyü. – hcy

(4)- Ulusal Kültürler Merkezi, Soçi’de böyle bir merkez bulunuyormuş, bu merkezde Rus, Kazak, Ermeni, Gürcü, Adıge-Şapsığ, Ukraynalı ve Grek bölümleri bulunuyormuş. Anlaşılan Tuapse’de de böyle bir merkez açılabilecek. - hcy.